Thursday, September 9, 2010

"HUSU BA GOVERNO ATU ALOKA ORSAMENTU BA IMPLEMENTASAUN"

Sra. Merry Bareto, Direitora Fokupers, Tim Advokasia ba Lei Kontra Violensia Domestika :

Ekipa Tim Advokasia ba Lei Kontra Violensia Domestika hato’o orgulhu no alegria ba ita nia susesu boot ba prosesu naruk durante tinan 9 nia laran halao prosesu advokasia ba lei ida ne'e hanesan krimi publiku. Ita nasaun Timor-Leste agora dadaun iha lei foun ida ne'ebe sei hapara violensia iha uma laran no promove unidade familia.

Ohin ita hotu hamutuk iha ne'e balun ho matan been tun no balun ho laran moras tamba ita nia feto maluk sira sei sai nafatin vitima ba violensia domestika. Grupu Serbisu Advokasia ba LKVD hakarak hato’o katak importante oinsa ita bele hapara violensia domestika no mos hametin unidade familia hodi sai nafatin familia Nazareti ba futuru iha nasaun foun ida ne'e.

Husi prosesu naruk ida ne'e, agora dadauk ita hahu fase segundu hodi halao publikasaun no sosializasaun ba lei ida ne’e. Ami mos husu ba komunidade tomak atu bele simu informasaun kona-ba saida deit maka hakerek no koalia klaru iha LKVD atu nune populasaun hotu bele simu informasaun hodi hatene katak ita nia nasaun iha tan lei foun ida ne'ebe garantia justisa no direitu ba familia atu moris hakmatek iha uma laran rasik. Bainhira ami halao advokasia ba lei ida ne’e ami sempre hato’o mensagem katak uma hanesan fatin intimu, uma hanesan fatin protesaun no uma maka fo seguru ba ita hotu, uma la bele sai hanesan inferno ba familia ida.

Ami husi Tim Advokasia ba LKVD husu ba Nain-Ulun sira iha IV Governo Konstitusional katak bainhira halao Planu Orsamentu ba tinan 2011 atu bele aloka orsamentu ba Ministeriu ne'ebe maka mensiona iha LKVD atu sira bele foti responsibilidade tuir kna’ar ministeriu ida-ida nian atu nune bele implementa lei ida ne'e ho kualidade.

Ami mos la haluha husu atensaun husi membrus Parlamenta Nasional sira atu fo atensaun bainhira halao debate ba orsamentu governo ba tinan 2011 nia atu bele suporta lei ida ne'e liu husi dezisaun Parlamentu Nasional, sei la aloka orsamentu ba prosesu implementasaun lei ida ne'e maka lei ne'e sei la sai kualidade.

Prosesu Serbisu :
Bainhira halao serbisu advokasia, hot-hotu ho aten brani maski ita la iha esperiensia koalia kona-ba lei ida ne'e maibe ami iha ligasaun ho membrus, prokurador nomos membrus advogado balun inklui ho kolega sira husi organizasaun ne'ebe iha esperiensia barak kona-ba lei ninian hanesan PDHJ.

Ami koko halao konsultasaun no diskuti oinsa ami rasik bele iha komprendesaun diak kona-ba lei ida ne'e. Bainhira ami halao rekomendasaun ba iha Kodeku Penal Timor-Leste ninian, Ami haree liu ba artigu ne'ebe relasiona ho asuntus feto, entaun iha Kodeku Penal Ami haree katak pontus rua maka presiza atu bele fo atesaun husi Tim Advokasia ba LKVD atu bele fo sujestaun ba iha Governo tamba iha tempu ne'eba violensia domestika hanesan semi krime publiku. Entaun Ami koko hamutuk ho SEPI oinsa atu luta para violensia domestika bele konsidera hanesan krimi publiku.

Iha parte segundu, Tim Advokasia ba LKVD haree ba asuntus abortus ne'ebe maka iha Kodeku Penal hanesan kriminaliza no husu para bele iha esepsaun ba vitima violasaun seksual no mos saude inan ho oan sira. Bainhira halao lobi ho Ministeriu sira, balun simu diak no balun la simu ami nia hanoin. Maibe ho koragem ne'ebe iha nomos kolaborasaun diak ho SEPI ho membrus sira hotu inklui mos membrus Governo no Parlamentar depois too ikus ita hetan vitoria ne'ebe ohin ita hamutuk halao dialogu entre vitima ho lider komunidade sira no mos akumpanha tempo ida ne'e ita bele selebra vitoria ne'ebe hetan husi advokasia ba Lei Kontra Violensia Domestika. ***

No comments: