Wednesday, September 9, 2009

PREPARA KUANTIDADE NO KUALIDADE LIDERANSA FETO IHA NIVEL SUKU

Durante Eleisaun Lokal ne’ebe halao iha tinan 2004-2005 feto maluk sira hetan kampanha ba posisaun hanesan xefi suku no xefi aldeia inklui mos hetan kampanha atu bele tu’ur hanesan representante ba konselhu suku. Feto nain 29 mak eleitu ona hanesan xefi suku (7) no xefi aldeia (22). Feto liu-nain 1300 eleitadu hanesan membru Konselhu Suku nian.

Serbisu hamutuk ho membru nain 4, Rede Feto asina kontratu ho UNDEF no UNIFEM atu bele implementa projeitu Hametin Feto nia Funsaun Atu Bele Prepara Kuantidade no Kualidade Lideransa Feto iha Nivel Suku. Projeitu ne’e sei uja Eleisaun Konsellu Sucu iha fulan Outobru 2009 hanesan opurtunidade estratejiku ida hodi hametin partisipasaun feto sira nian iha harii nasaun hafoin liu tiha konflitu iha Timor Leste no dezenvolve ajenda rekontruksaun ne’ebe responsive ba jeneru iha nivel lokal. Projeitu ne’e rasik baseia ba experiensia no rede hirak iha Programa Atu Hametin Lideransa Feto Rural sira nian no Partisipasaun hodi hari nasaun Timor Leste (PERWL) iha tinan 2004-2007.

Durante fulan ne’en nia laran depois asina kontratu iha fulan Outobru 2008, projeitu hametin lidaransa lokal ne’e hetan ona progresu signifikante. Iha fulan Fevereiru 2009, projeitu ne’e halao ona orientasaun projeitu ba sira nia ekipa projeitu hanesan koordenadora projeitu, admin no financas assistan, organizasaun membru nain 4 hanesan PAS, GFFTL, Santa Bakhita no Centru Feto Enklave Oe-cusse. Orientasaun ida ne’e mos halao ba direitora husi distritu 4, UNIFEM no Sekretariadu Rede Feto. Orientasaun ne’e ho objetivu atu bele asegura katak membrus projeito bele komprendre no artikulasi ba projeitu parseiru iha nivel hotu-hotu nomos bele klaritifa sira nia knar respektiva no respon- sabel komitmentu ba sira nia an rasik atu bele realiza projeitu no formula planu serbisu.

Iha fulan Marsu 2009, equipa projeitu fo orientasaun ba sira nia equipa iha distritu Ermera, Oecusse, Lautem no Viqueque no hetan partisipasaun maka’as husi membru governo lokal, NGO lokal no internasional, representative feto partidus politikus, chefe suco, konselhu suco, feto polisia, ingreja no media sira. Durante orientasaun ne’e, partisipante sira hetan informasaun kona-ba oinsa lider lokal sira bele konese ho programa ida ne’e hodi bele implementa iha sira nia distritu ida-idak.

Iha nivel nasional, projeitu ida ne’e mos halao lobby no diskusaun ba SEPI no FONGTIL hodi bele kria serbisu hamutuk ba projeitu ne’e. Sira mos halao lobby ba Groupu Feto Parlamentar (GMPTL) oinsa atu bele simu resultadu rekomendasaun husi analiza lei kona-ba lider komuntarian, lei eleisaun suco no municipal.

Iha distritu 4 sai fatin implementa projeitu, equipa projeitu halao ona aktividade atu kandidata sira bele konese plataforma politika ne’ebe responsive ba jeneru liu husi workshop, treinamentu ba TOT fasilitator distritu, treinamentu ba feto potensial. Sira mos la haluha halao kolaborasaun ho media no groupu feto sira, feto iha partidus politikus, ngo’s lokal/international iha ne’eba.

Jeralmente representative Feto Konselhu Suco, Chefe Sucu, partidus politikus no feto potensial kandidata no feto kandidata sira kontente no simu ho positivu kona-ba projeitu ne’e. Tamba projeitu ne’e naruk o akompanha feto sira molok durante, depois de eleisaun hodi fo motivasaun, koragem no suporta feto maluk sira hodi partisipa iha eleisaun suco too sira bele hetan no apoio hodi bele eleitu iha Eleisaun Suco 2009

Hafoin halao tiha eleisaun, projeitu ne’e sei apoio ajenda dezenvolvimentu lokal ne’ebe responsive ba jeneru nomos sei promove plataforma politika rekontruksaun hodi liga ofisial eleitadu sira iha nivel nasional no konseleiru suku feto sira ne’ebe eleitadu.***

No comments: